छैटौँ विश्वकप (८ देखि २९ जुन १९५८, स्वीडेन)

तीन महादेशका १६ टिमको सहभागिता 

विजेता : ब्राजिल 

काठमाडौं । यस विश्वकप आयोजनाको लागि अर्जेन्टिना, चिली, मेक्सिको र स्विडेनले इच्छा व्यक्त गरेका थिए ।

१९५० को विश्वकप सुरु हुनअघि रियो दी जेनेरियोमा बसेको फिफा कंग्रेसले स्वीडेनलाई आयोजनाको अधिकार दिएको हो । 

१९३४ र १९३८ मा जस्तै दोस्रोपटक लगातार युरोपले आयोजनाको अधिकार पाएपछि अमेरिकी राष्ट्र आक्रोशित भएका थिए । त्यसपछि फिफाले लगातार एउटै महाद्वीपमा विश्वकप नगर्ने निर्णय लिएको थियो । 

आयोजकका हैसियतले स्वीडेन र साविक विजेताका हैैसियतमा पश्चिम जर्मनीले सिधै विश्वकपमा स्थान पक्का गरेका थिए । 

बाँकी १४ मध्ये ९ टिम यरोप, तीन टिम दक्षिण अमेरिका, एक टिम उत्तर र मध्य अमेरिका तथा एक टिम एसिया र अफ्रिकाका लागि छुट्टाइएको थियो । 

टर्की, इन्डोनेसिया र सुडानले खेल्न मानेनन् । यस विश्वकपमा एसिया र अफ्रिकाबाट कुनै पनि टिम छनोट भएनन् । 

उत्तर अमेरिकाबाट मक्सिको, दक्षिण अमेरिकाबाट अर्जेन्टिना, ब्राजिल र पाराग्वे गरी तीन टिम छनोट भएका थिए । युरोपबाट १२ टिम छनोट भए । 

र, विश्वकप इतिहासमा पहिलोपटक सबै ब्रिटिस टिम (इङ्ल्यान्ड, वेल्स, नर्दन आयरल्यान्ड र स्कटल्यान्ड) विश्वकपमा छनोट भएका थिए । 

सोभियत युनियन पहिलोपटक विश्वकपमा छनोट भएको थियो । इटाली विश्वकपमा छनोट हुन असफल रह्यो । त्यस्तै दुई पटकको विजेता उरुग्वेसँगै स्पेन र बेल्जियम पनि विश्वकपमा छनोट हुन सकेन । 

यस विश्वकपबाट प्रतियोगिताको स्वरुप परिवर्तन गरिएको थियो । १६ टिमलाई चार समूहमा विभाजन गरिएको थियो । 
र, यसपटक समूहका प्रत्येक टिमले प्रत्येक टिमसँग प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने थियो । 

खेल बराबरीमा रोकिए दुबै टिमले एक अंक र जित्ने टिमले दुई अंक पाउने नियम लागु गरिएको थियो । 

समूहमा दुई टिमले बराबर अंक ल्यायो भने औसत गोललाई आधर बनाइएको थियो । चार समूहबाट विजेता र उपविजेताले क्वार्टरफाइनलमा स्थान बनाएका थिए । 

फाइनलमा ब्राजिलले स्वीडेनलाई ५–२ ले हराउँदै उपाधि जितेको थियो । 

त्यही विश्वकपबाट सर्वकालीन महान खेलाडी पेलेको उदय भएको थियो । दक्षिण अमेरिकामा उरुग्वेको दबादबा तोडिएको थियो । 

पेलेलाई ब्राजिलले समूह चरणको अन्तिम खेलसम्म खेलाएको थिएन । समूह चरणको अन्तिम खेल सेभियत युनियनविरुद्ध ब्राजिलले पेलेलाई पहिलो रोजाईमा राख्यो । 

उनले गोल गर्न त सकेनन् तर आफ्नो प्रभाव छाड्न सफल भए । 

गारिन्चा र पेलेको तालमेल राम्रो बनेको थियो । उक्त खेलमा ब्राजिल २–० ले विजयी भयो । त्यसअघि ब्राजिलले इङ्ल्यान्डसँग गोलरहित बराबरी खेलेको थियो । 

विश्वकप इतिहासकै पहिलो गोलरहित बराबरी थियो । इङ्ल्यान्डसँग गोलरहित बराबरी खेलेपछि ब्राजिलले पेले र गारिन्चा दुबैलाई मौका दिएको थियो । पहिलो खेलमा ब्राजिलले अष्ट्रियालाई ३–० ले पराजित गरेको थियो । 

त्यसपछि भने १७ वर्षे पेलेले पछाडि फर्केर हेर्नु परेन । क्वार्टरफाइनलमा वेल्सविरुद्ध पेलेले गरेको एक गोल नै ब्राजिलको जितमा निर्णायक बन्यो । 

यससँगै पेले विश्वकपमा सबैभन्दा सानो उमेरमा गोल गर्ने खेलाडी पनि बने ।  पेलेले १७ वर्ष २३९ दिनको उमेरमा गोल गरेका थिए । 

सेमिफाइनलमा ब्राजिलले फ्रान्सलाई ५–२ ले हरायो । त्यस खेलमा पेलेले ह्याट्रिक नै गरे ।  फाइनलमा ब्राजिलले स्विडेनलाई ५–२ ले हराउँदै पेलेले दुई गोल गरे । 

त्यसमध्येको एक गोलले विश्वभर चर्चा कमायो । पेलेले गरेको उक्त गोलको अहिलेसम्म पनि चर्चा हुनेगर्छ । 

पेनाल्टी क्षेत्रमा स्वीडेनका रक्षकसँगै रहेका पेलेले मिडफिल्डबाट आएको लामो पासलाई उफ्रिएर छातीले नियन्त्रणमा लिएका थिए । 

पेलेको केही अगाडी स्विडेनका अर्का रक्षक पनि थिए । उनले पेलेलाई रोक्न खोजेका थिए । त्यतिबेला बल आकाशियो । 

झन्डै ३.२ मिटरको उचाईमा पुगेर खसेको बललाई पेपेले भलीमार्फत पोष्टको दिशा थिए । ५५औंँ मिनेटमा व्यक्तिगत पहिलो गोल गरेका पेलेले अन्तिम मिनेटमा अर्को गोल थपेका थिए । 

यस प्रतियोगितामा पेलेले उत्कृष्ट युवा खेलाडीको अवार्ड हात पारे ।  ब्राजिलले पहिलोपटक उपाधि जित्न सफल भयो । यस विश्वकपसँगै पेलेको उदय भएको थियो । 

जसलाई अहिलेसम्म सर्वकालिन महान खेलाडीका रुपमा परिचित छन् ।  पेलेमात्र होइन, उक्त विश्वकपमा फ्रान्सका जस्ट फोन्टेनले १३ गोल गरे । जसलाई अहिलेसम्म कसैले तोड्न सकेका छैनन् । 

यस विश्वकपसम्म वैकल्पिक खेलाडीको व्यवस्था थिएन । कुनै टिममा खेलाडी घाइते भएमा उक्त टिमले एक खेलाडी गुमाउने थियो । 

३५ खेल भएको यस विश्वकपमा १२६ गोल भएका थिए । फ्रान्सले पश्चिम जर्मनीलाई ६–३ ले हराउँदै तेस्रो स्थान हासिल गर्यो ।